Harita-Ölçek Nedir,Harita ve Ölçek Çeşitleri,Kesir-Çizgi Ölçek Nedir ve Örnekler..

Unknown | 12:47 | 0 yorum



HARİTA BİLGİSİ: 
HARİTA: Yerkürenin tamamının veya bir bölümünün, belli oranlarda küçültülerek, kuşbakışı görünüşü ile düzlem üzerine aktarılmasına harita denir.
Bir Çizimin Harita Olabilmesi İçin;
  1. Belli bir oranda küçültülmüş olmalı (Ölçek Olmalı)
  2. Kuşbakışı görünüşü ile çizilmiş olmalı
  3. Bir düzlem üzerine aktarılmış olmalı
KROKİ: Sadece kuşbakışı görünüşü ile bir düzlem üzerine aktarılan ölçeksiz kabataslak çizimlerdir.
ÖLÇEK: Yerkürenin veya bir parçasının belirli oranda küçültülmesine denir. İkiye ayrılır. Kesir Ölçek ve Çizik Ölçek.
Lejand: Haritalarda kullanılan sembol ve işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren tablodur.
Haritalar çizilirken karşılaşılan güçlükleri üç bölümde ele almak mümkündür.
  1. Dünya’nın şeklinin küresel olmasından dolayı küresel yüzeyi düz zemin üzerine aktarmak zordur.
  2. Yer şekillerinin engebeli olmasından dolayı yüzey şekilleri, tam alanları ve tam şekilleri ile düzlem üzerine aktarılamaz.
  3. Yerden yükseldikçe görüş alanının genişleyip şekillerin küçülmesi çizimi zorlaştırır.
HARİTA ÜZERİNDE BULUNMASI GEREKENLER:
  1. Haritanın çizim amacına uygun başlık.
  2. Haritanın küçültme oranını gösteren ölçek.
  3. Haritanın yönünün belirlenmesinde kullanılan yön oku.
  4. Harita anahtarı (Lejand)
  5. Paralel ve meridyenler.
KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE HARİTALAR:
1. FİZİKİ HARİTALAR: Yer şekillerini gösteren haritalardır. Bu haritalardan uzunluk ve alan hesabından başka, eğim hesaplama yükselti belirleme ve profil çıkarma işlemleri de yapılır.
2. SİYASİ HARİTALAR: İdari yerleşim birimlerinin sınırlarını gösteren haritalardır.
3. İKLİM HARİTALARI: Üzerinde sıcaklık, basınç, yağış gibi iklim elemanlarının dağılışını gösteren haritalardır.
4. BEŞERİ VE EKONOMİK HARİTALAR: Nüfus, yerleşme ve insanların ekonomik faaliyetlerini gösteren haritalardır.
5. ÖZEL HARİTALAR: Bazı meslek gruplarına ait olan haritalardır. Tıp, Askeri, Jeoloji v.s. gibi haritalardır.
II. Ölçeklerine Göre Haritalar
A) Büyük ölçekli Haritalar
Büyük ölçekli haritalarda, yeryüzü şekilleri daha az küçültülerek düzleme aktarıldıkların­dan daha fazla ayrıntı gösterirler.
B)  Orta Ölçekli Haritalar
1/200.000 ile 1/500.000 arasında değişen haritalardır. Duvar haritaları orta ölçekli haritalardır.
C)  Küçük Ölçekli Haritalar:
Ölçekleri 1/500.000'den daha küçük olan haritalardır. Atlaslar küçük ölçekli haritalardır.

Büyük ve Küçük ölçekli haritalar arasındaki fark
Büyük Ölçekli Haritalar
Küçük Ölçekli Haritalar
Paydası küçüktür.
Paydası büyüktür.
Küçültme oranı azdır.
Küçültme oranı fazladır.
Ayrıntısı fazladır.
Ayrıntısı azdır.
Hata oranı azdır.
Hata oranı fazladır.
Daha küçük alanları gösterir.
Daha geniş alanları gösterir.
Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha büyük olur.
Aynı alan çizildiğinde harita alanı daha küçük olur.

ÖLÇEK
Haritadaki küçültme oranına ölçek denir. Ölçek, harita uzunluğu ile gerçek uzunluğun birbi­rine oranıdır. Bir haritanın ölçeği iki şekilde göste­rilir.


Kesir Ölçek
Haritalarda uygulanan küçültme oranı ke­sirle ifade edilir. Kesir ölçekte pay daima 1 ile gösterilir. 1/100 000, 1/2 000 000 gibi paydadaki sayı, çizimin ne kadar küçültüldüğünü ifade eder.
Kesir ölçeklerde, ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır. Ölçeğin paydası bü­yüdükçe ölçek küçülür, ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür.
Çizgi Ölçek
Küçültme oranının çizgi şeklinde gösteril­diği ölçeklerdir. Eşit aralıklara bölünmüş olan çiz­gi üzerinde, aralıkların gerçekte ne kadar uzaklı­ğa eşit olduğu belirtilir.
20
0
20
40
60
80 km















1cm





Yukarıda verilen ölçekte, haritadaki 1 cm'lik uzunluk, arazide 2 000 000 cm'yi yani 20 km'yi göstermektedir.
Haritalarda genellikle çizgi ve kesir ölçek birlikte kullanılır. Çizgi ölçek, kesir ölçeğe göre daha kullanışlıdır. Bunun nedeni harita, fotoğraf veya fotokopi ile küçültülüp büyütülse de çizgi öl­çeğin gösterdiği uzunlukların değişmemesidir. Çünkü bu işlem sırasında çizgi ölçek de aynı oranda küçültülmüş veya büyütülmüş olur.

ÖLÇEKLERİN DÖNÜŞÜMÜ
Kesir Ölçeğin Çizgi Ölçeğe Çevrilmesi
Kesir ölçeğin çizgi ölçeğe çevrilmesi için haritadaki 1 cm'nin gerçekte kaç km'yi gösterdiği­nin bulunması gerekir.
Örnek:
1/2 000 000 kesir ölçeğinin çizgi ölçek olarak ifadesi nedir?
Çözüm:

Haritadaki 1 cm gerçekte 2 000 000 cm'ye yani 20 km'ye eşittir.
Buna göre, 1 cm'nin 20 km olarak gösterildi­ği çizgi ölçek hazırlanır.
20
0
20
40
60
80 km















1cm





Çizgi Ölçeğin Kesir Ölçeğe Çevrilmesi
Çizgi ölçeğin boyu haritadaki uzunluğu verir. Çizgi ölçek üzerindeki tüm bölümlerin topla­mı gerçekteki uzunluğu ifade eder.
10
0
10
20
30
40 km








Yukarıdaki çizgi ölçeğin harita uzunluğu 5 cm'dir. Buna göre, kesir ölçek olarak değeri nedir?
Çözüm:                              
    Gerçek uzunluk     10 + 40 = 50 km             




10
0
10
20
30
40 km







Haritadaki uzunluk = 5 cm

H.U. = 5 cm
G.U. = 50 km
Ölçek = ?

Ölçek Hesaplamaları
Harita üzerinden, haritadaki uzunluk, gerçek uzunluk ve ölçek hesaplamaları yapıla­bilir.
Uzunluk hesaplarını hatasız yapabilmek için uzunluk ölçüsü birimlerini bilmek gerekir. Uzunluk ölçüleri 10'ar 10'ar büyür, 10'ar 10'ar kü­çülürler.

Metre'nin alt ve üst katları:

Uzunluk hesaplamalarında;
- Gerçek uzunluk
- Harita uzunluğu
- Harita ölçeği
hesaplanır.
Verilen uzunlukların daha iyi anlaşılması için for­müller kullanılmaktadır.

1- Gerçek uzunluk = Harita uzunluğu x Harita ölçeğinin paydası     → GU = HU x HÖ
UYARI: Formülleri pratik olarak öğrenebilmek için üçgen tabloyu kullanabiliriz.

UYARI: Kilometre cinsinden bir değer istendiğinde beş (5) sıfır silinir. Santimetre cinsinden istendiğinde beş (5) sıfır eklenir.

                                                     



Category: , , , , ,

About GalleryBloggerTemplates.com:
GalleryBloggerTemplates.com is Free Blogger Templates Gallery. We provide Blogger templates for free. You can find about tutorials, blogger hacks, SEO optimization, tips and tricks here!

0 yorum